Rozwód czy rozstanie rodziców to zawsze trudny czas – zarówno dla dorosłych, jak i przede wszystkim dla dzieci. Niestety, w ferworze emocji, konfliktów i walki o opiekę, często zapomina się o tym, kto w tej sytuacji jest najbardziej bezbronny. Coraz częściej do naszej kancelarii prawa rodzinnego trafiają rodzice, których dziecko jest izolowane przez drugiego rodzica. Temat izolacji dziecka od drugiego rodzica i ograniczania kontaktów nie jest nowy, ale wciąż zbyt rzadko mówi się wprost: izolacja dziecka od drugiego rodzica to przemoc wobec dziecka.
Czym jest izolacja dziecka od drugiego rodzica?
Izolowanie dziecka od drugiego rodzica to nie tylko fizyczne uniemożliwianie spotkań. To także subtelne działania, które prowadzą do tego, że dziecko zaczyna postrzegać jednego z rodziców jako tego „gorszego”, „złego”, „niepotrzebnego”. Do takich działań należą::
- organizowanie czasu dziecka w taki sposób, by uniemożliwić spotkania z drugim rodzicem
- wypowiadanie się negatywnie o drugim rodzicu w obecności dziecka
- zmuszanie dziecka do opowiadania się po jednej stronie
- wzbudzanie poczucia winy w dziecku za chęć kontaktu z drugim rodzicem
- nastawianie dziecka przeciwko drugiemu rodzicowi
W efekcie dziecko, chcąc być lojalne wobec „pierwszoplanowego” rodzica, zaczyna ukrywać swoje uczucia do tego drugiego, rezygnuje z kontaktu z nim, a nawet przejmuje narrację rodzica wiodącego, powtarzając jego słowa i opinie.
Izolacja dziecka to przemoc – co na ten temat mówi prawo i psychologia?
Wielu rodziców nie zdaje sobie sprawy, że takie zachowania to nie tylko kwestia wychowawcza czy „sprawa między dorosłymi”. To jawne nadużywanie władzy rodzicielskiej i przemoc wobec dziecka – zarówno psychiczna, jak i emocjonalna, a czasem nawet fizyczna (poprzez wymuszanie określonych zachowań).
Warto przywołać tu ważne orzeczenie Sądu Najwyższego (postanowienie z dnia 7 września 2000 r., sygn. akt. I CKN 931/00), które jasno wskazuje, że nadużywanie władzy rodzicielskiej zachodzi także wtedy, gdy postępowanie rodzica obiektywnie wywiera destrukcyjny wpływ na proces wychowania i rozwoju psychicznego dziecka, choćby nie było to związane z subiektywnym, negatywnym nastawieniem rodzica wobec dziecka.
Psychologowie są zgodni: dzieci, które są izolowane od jednego z rodziców, doświadczają ogromnego stresu, lęku, często popadają w depresję, mają obniżone poczucie własnej wartości i bezpieczeństwa. Zdarza się, że takie dzieci są agresywne wobec alienowanego rodzica lub całkowicie wycofują się z relacji z nim.
Jak rozpoznać, że dziecko jest izolowane?
Nie tak łatwo zauważyć, że dziecko jest poddawane alienacji rodzicielskiej. Często objawia się to:
- nagle zmieniającym się stosunkiem do drugiego rodzica
- powtarzaniem negatywnych opinii, które nie są zgodne z wcześniejszymi doświadczeniami dziecka
- wycofaniem emocjonalnym lub agresją
- lękiem przed spotkaniami z drugim rodzicem, który wcześniej był dziecku bliski
- przesadną lojalnością wobec jednego z rodziców, nawet wbrew własnym uczuciom
Skutki izolacji dziecka od rodzica
Skutki alienacji rodzicielskiej są długofalowe i bardzo poważne. Dzieci, które nie mają możliwości budowania relacji z obojgiem rodziców, często w dorosłym życiu mają trudności z nawiązywaniem bliskich relacji, zaufaniem, odczuwają też lęk przed odrzuceniem. Często zmagają się z depresją, zaburzeniami lękowymi, mają niską samoocenę.
Co więcej, dziecko, które jest „programowane” przeciwko jednemu z rodziców, może w przyszłości powielać podobne schematy w swoich relacjach rodzinnych.
Co robić, gdy jesteś rodzicem izolowanym?
Przede wszystkim – nie poddawaj się. Walka o kontakt z dzieckiem to nie tylko Twoje prawo, ale i obowiązek. Dziecko ma prawo do obojga rodziców, a Ty masz prawo i obowiązek dbać o jego dobro.
- Dokumentuj każdą sytuację
Prowadź dokładną dokumentację – zapisuj daty, godziny, sytuacje, w których kontakt został uniemożliwiony lub ograniczony. Zbieraj dowody – SMS-y, e-maile, nagrania rozmów i świadków.
- Rozmawiaj z dzieckiem
Nie obciążaj dziecka swoimi emocjami, nie krytykuj drugiego rodzica w obecności dziecka. Pokazuj, że jesteś, że kochasz, że zawsze może na Ciebie liczyć. Nigdy nie relacjonuj dziecku przebiegu spraw sądowych, nie pokazuj i nie czytaj pism sądowych w sprawach dotyczących dziecka i drugiego rodzica.
- Skorzystaj z pomocy mediatora
Często rozmowa z neutralną osobą pomaga wypracować rozwiązania, które są najlepsze dla dziecka. Mediacja jest coraz częściej wykorzystywana w sprawach rodzinnych i daje realną szansę na porozumienie. Prowadzimy mediacje w takich sprawach i widzimy ich skuteczność.
- Zgłoś sprawę do sądu
Jeśli rozmowy i mediacje nie przynoszą efektu, nie bój się skorzystać z pomocy sądu. Możesz złożyć wniosek o uregulowanie kontaktów, a w przypadku ich utrudniania – wniosek o zagrożenie nakazaniem zapłaty określonej sumy pieniężnej za każde naruszenie kontaktów.
- Skorzystaj z pomocy psychologa
Zarówno Ty, jak i dziecko możecie potrzebować wsparcia specjalisty. Psycholog pomoże przepracować trudne emocje i nauczyć się radzić sobie w tej trudnej sytuacji.
Reaguj mądrze i zgodnie z prawem!
Izolowanie dziecka od drugiego rodzica to przemoc, która wymaga zdecydowanej reakcji. Potrzebne jest zdecydowane i konsekwentne działanie, zgodne z prawem, ale zawsze z myślą o dobru dziecka.
Jeśli jesteś rodzicem, który doświadcza alienacji, nie bój się szukać pomocy – u adwokata, mediatora, psychologa. Pamiętaj, że walczysz nie tylko o siebie, ale przede wszystkim o swoje dziecko i Twoją relację z dzieckiem. Każde dziecko zasługuje na miłość i obecność obojga rodziców, niezależnie od tego, jak potoczyły się losy dorosłych. Nie pozwól, by konflikt między rodzicami stał się dramatem dziecka. Reaguj, zanim będzie za późno!
Skontaktuj się z nami, jeśli potrzebujesz porady lub wsparcia – jesteśmy zawsze do Twojej dyspozycji. Umów się na konsultację!
